"Hacktivism" ke motsoako o ikhethang oa mantsoe a reng "ho qhekella" le "ts'ebetso" e hlahileng ha batho ba sebelisa marang-rang ho bonts'a mabaka a lipolotiki kapa a sechaba. Batho bao ka linako tse ling ba bitsoa "SJW" kapa bahlabani ba sechaba .
Bakeng sa boholo ba histori ea batho, batho ba bonts'a ka mafolofolo ka tsela e 'ngoe khahlanong le-kapa-le ntho eo ba ikutloang ka eona ka takatso e matla. Seo se ka kenyelletsa ho khetholla ka ntle ho liofisi tsa Holo ea Motse, ho ngola mangolo ho mohlophisi oa pampiri ea sebaka seo ho ipelaetsa leano le tlang, kapa ho hlophisa ho lula ka univesithing.
Boipelaetso bona bohle bo na le ntho e tšoanang: ba sebakeng sa heno, mme boholo ba batho ba amehang boipelaetso ba tsoa sebakeng seo ka boeona ha ba le bohle.
Kenya Inthanete . Hobane e ka kopanya batho ba tsoang lefats'eng lohle ho sa tsotellehe sebaka sa libaka, ho bonts'a kapa ho khahlanong le sesosa ho fetoha ka tsela e fapaneng.
Hacktivism le tsusumetso li amana; Leha ho le joalo, hacktivism e fapane le hore e entsoe ka boholo-holo. Batho ba sebetsang ka thata (batho ba amehang boitekong bona) hangata ha ba sebetsane le melemo ea lichelete; ho e-na le hoo, ba batla ho etsa polelo ea mofuta o mong. Morero o ka sehloohong oa hacktivism ke ho phunya lebaka; ho e-na le ho se mamele ha sechaba, ke ho ferekanya ha di-digital ho sebelisa Inthanete e le sesebelisoa sa bohlokoa sa ho theha molaetsa oa bona lefats'eng lohle.
Batho ba sebetsang hampe ba sebelisa mehloli e fumanoang Inthaneteng, ka bobeli le ea molao le e neng e tla nkoa e le molaong, ha ba ntse ba phehella melaetsa ea bohlokoa ho bona; haholo-holo ho potoloha litaba tsa lipolotiki le litokelo tsa botho.
Ke Hobane'ng ha Hacktivism e Atisa ho Fetisisa?
Koranta e 'ngoe e tsoang Georgetown ka ho eketseha ha hacktivism e boletse sena ka September 2015 ka hore na ke hobane'ng ha hacktivism e tumme haholo:
"Hacktivism, ho akarelletsa le hacktivism e tšehetsoeng ke naha, e ka 'na ea e-ba mokhoa o tloaelehileng oa ho phatlalatsa ho hanyetsa le ho nka khato e tobileng khahlanong le bahanyetsi. E fana ka mekhoa e bonolo le e theko e tlaase ea ho etsa polelo le ho ntša kotsi ntle le ho beha ts'oaetso ka matla ka tlasa molao oa molao kapa karabelo tlasa molao oa machaba. Ho qhekella ho fana ka litšoantšiso tse seng tsa naha sebaka se setle sa boipelaetso ba seterateng le bahlaseli ba 'muso sebaka se ipiletsang bakeng sa litlhaselo tse hlometseng. Ha e fetohe mokhoa o tloaelehileng oa ts'ebetso, empa hape ke sesebelisoa sa matla a naha ao ho leng thata ho sebelisana le machaba le melao ea machaba. "
Batho ba sebetsang ka thata ba ka bokella tlasa palo ea lisosa ho pota lefatše ntle le tlhokahalo ea ho tsamaea kae kapa kae, e leng ho matlafatsa motho le sehlopha ka liketso le ts'ebetsong ea ho ferekanya.
Hobane ho fumana Websaete ho batla ho theko e tlaase, ba hacktivists ba ka fumana le ho sebelisa lisebelisoa tse lokolohileng le tse bonolo ho ithuta ho phethahatsa mesebetsi ea bona. Ho phaella moo, hobane boiteko bona bohle bo na le marang-rang, ho na le kotsi e tlaase ho batho ba amehang 'meleng hammoho le ka molao kaha boholo ba liketsahalo tsena tsa hacktivism ha li phehelloe ke mekhatlo ea ts'ebetsong ea molao hafeela ba hlahisa mofuta o itseng oa kotsi ea' mele kapa ea lichelete.
Ke Lintho Life Tse Tloaelehileng Bakeng sa Haiti?
Hobane thepa eo ba hacktivists ba e sebelisang kaofela ba inthaneteng, ntho leha e le efe le mang kapa mang e ka bonahala e le sepheo. Le hoja sepheo sa hacktivism e le ho hlahisa tsebo e eketsehileng tabeng e itseng, litšireletso tse ngata tsa hacktivist li fetela ho feta, tse bakang tšitiso le ho halefa ka bonyane, ka liketso tse ngata tse felisoang ke ho tsieleha ha tšebeletso, ho lahleheloa ke botumo, kapa ho sekisetsoa ha data.
"Sebetsa se fumaneha haholoanyane, theknoloji e rarahaneng," ho boletse Chenxi Wang, motlatsi oa mopresidente ea ikarabellang bakeng sa tšireletso ea Forrester Research. "Ntho e 'ngoe le e' ngoe e inthaneteng - bophelo ba hao, bophelo ba ka - e leng se etsang hore e be se bolaeang haholo." - Hacktivism: Moo ho Eang ka Hackers e Nang le Sesosa
Lefatše le inthaneteng, kahoo sepheo sa hacktivism ke legion. Batho ba sebetsang ka thata ba 'nile ba hlasela mebuso ea linaheng tse ling, mekhatlo e meholo le baeta-pele ba tummeng ba lipolotiki Ba boetse ba latetse mekhatlo ea mmuso, ho kenyeletsa le mafapha a mapolesa le lipetlele. Hangata hacktivists e atlehile ka ho fetisisa ha u latela mekhatlo ena e menyenyane feela kahobane ba sa itokisetsa ho sireletseha-bohlale ho itšireletsa khahlanong le lipolotiki tse rarahaneng tsa digital.
Na Hacktivism e Molemo Kapa e Mpe?
Karabo e bonolo ka ho fetisisa e ka bonoa e le ntle kapa e mpe, ho itšetlehile ka hore na u ka 'na ua lula hokae.
Ka mohlala, ho 'nile ha e-ba le mehlala e' maloa ea hacktivists e sebetsang hammoho ho buella menyetla ea ho bua ka bolokolohi, haholo-holo linaheng tse nang le maano a bolaoli a thibelang ho fumana boitsebiso.
Batho ba bangata ba tla bona sena e le mohlala oa hacktivism e ntle.
Batho ba bangata ba ka 'na ba ferekanya hacktivism ka cyberterrorism. Bobeli bo tšoana ka hore bobeli ba bona ba sebelisoa Inthaneteng, empa ke moo ho tšoana ho qetellang teng. Cyberterrorism e ikemiselitse ho ntša kotsi e kholo (e kang litlokotsi tsa 'mele le / kapa tsenyo ea lichelete). Hacktivism e ikemiselitse ho tsebisa batho ka taba e itseng.
Ka ho fetisisa hacktivism e ne e tla nkoa e sa lumelloe ke molao ka melao e mengata ea malapeng le ea machaba, leha ho le joalo, kaha tšenyo e bakoang ke mesebetsi e mengata ea hacktivist e nkoa e le nyenyane, ha e le hantle mahloriso a mangata a fetisetsoa ho ea qosoa. Ho feta moo, ka lebaka la hacktivism ea lefatše ka bophara le sefahleho sa batho ba sa tsejoeng , ho thata ho shebella hore na ke mang ea ikarabellang.
Ba bang ba ka pheha khang ea hore hacktivism e oela tlas'a leseli la puo ea mahala ebile e lokela ho sireletsoa ka mokhoa o nepahetseng; ba bang ba ne ba tla re ho itšetleha ka boiteko bona ho khahlanong le puo ea mahala ho senya lik'hamphani le batho ka bomong.
Ke Mefuta e Tloaelehileng ea Hacktivism?
Ha Internet e tsoela pele ho iphetola, ho tla ba le mehloli e mengata ea hacktivists e ka sebelisang monyetla oa ho phehella mabaka a bona. Tse ling tsa maqheka a tloaelehileng a sebelisitsoeng ha hacktivism a kenyeletsa tse latelang:
Doxing : Doxing, e khutšoanyane bakeng sa "litokomane", kapa "li-docs" e bolela mokhoa oa ho fumana, ho arolelana le ho phatlalatsa tlhahisoleseding ea motho ka boeena ho Websaeteng, leforumeng kapa libakeng tse ling tsa sechaba.
Sena se ka kenyelletsa mabitso a feletseng a molao, liaterese, liaterese tsa mosebetsi, nomoro ea fono, liaterese tsa imeile, tlhahisoleseding ea lichelete, le tse ling tse ngata. Ithute ho eketsehileng ka doxing.
DDoS : E khutsoanyane bakeng sa "Ho Ahloloa ha Tšebeletso ea Tšebeletso", ena ke e 'ngoe ea mefuta e tloaelehileng ea hacktivism feela hobane e atleha haholo. Tlhaselo ea DDoS ke ts'ebeliso e lumellanang ea mekhoa e mengata ea lik'homphieutha e le ho sutumetsa sephethephethe se seholo ho websaeteng kapa mochine o kopantsoeng le Inthanete, ka sepheo se ka sehloohong sa ho etsa hore websaeteng ena kapa sesebelisoa sena se theohe ka ho feletseng. Batho ba sebetsang hampe ba sebelisitse maqheka ana ka katleho ho theola liwebsaete tsa banka, mabenkele a marang-rang, liwebsaete le joalo.
Ditshwantsho tsa Ditshwantsho: E ka 'na eaba rea tseba ka taba ena ka bosholu ba boitsebahatso. Ts'ebetsong ena ea lits'ebeletso li kenyeletsa boitsebiso bo ikhethileng le ho sebelisa lintlha tsena ho etsa bolotsana, ho kopa likoloto le likarete tsa mokitlane, ho ngolisa litlaleho tse fokolang, le ho fetisetsa chelete ka molao, ho utsoa thepa ea boitsebiso, ho hlasela litlhaselo tsa phishing, le tse ling tse ngata. Ithute ho eketsehileng mabapi le ho boloka boitsebiso ba hau bo bolokehile ka ho toba
Ho senya / ho tlatlapa ha Lihlahisoa tsa Inthanete : Ena ke e 'ngoe ea mesebetsi e tummeng ka ho fetisisa ea hacktivism, ho senya khoutu ho elella qetellong ea websaeteng e reriloeng ka morero o reretsoeng ho senya molaetsa oa websaeteng ka tsela e itseng. Sena se kenyeletsa ho senya sebaka sa marang-rang ka ho feletseng, ho senya ts'ebetso e le hore basebelisi ba sitoe ho kena, le / kapa ho romella molaetsa oa hacktivist.
Hona ho boetse ho sebetsa ho kenyeletsa mekhoa ea litaba tsa sechaba . Batho ba sebetsang ka thata ho fumana litlaleho tsa lipapali tsa litaba tsa sechaba le ho ngolisa litaba tse tšehetsang melaetsa ea bona.
Hobane mekhatlo e mengata e na le mefuta e fapa-fapaneng ea lisebelisoa tsa inthanete, menyetla e ka bulehileng haholo bakeng sa hacktivists. Liphephetso tsa mecha ea litaba tsa sechaba li akarelletsa Facebook , Google+ , Twitter , Pinterest , LinkedIn , le YouTube . Lisebelisoa tsa Inthanete tse shebanang le sechaba tse kang liwebsaete, intranete ea khampani, le mehaho ea imeile le tsona ke lipheo. Litšebeletso tsa litaba tsa sechaba tse kang li-ISP , litšebeletso tsa tšohanyetso le litšebeletso tsa thelefono le tsona li kotsing ea ho hacktivists tse batlang ho beha letšoao.
Ke Mehlala e Ling ea Hacktivism?
Ho eketseha ha hacktivism ho tla tsoela pele ka ho khetheha kaha lisebelisuoa tse nang le ts'ebetso e kholo ea digital li fumaneha habonolo. Mehlala e seng mekae ea hacktivism ke ena:
- Ka 2016, bahlaseli ba ile ba qalisa lisebelisoa tsa li- cyberattack khahlanong le websaeteng e ka sehloohong ea Michigan ho shebana le mathata a metsi a Flint. Ka May, li ile tsa hlasela liwebsaete tsa 'muso oa North Carolina ho hanyetsa molao oa naha o tsoenyang o hlokang hore batho ba transgender ba sebelise matloana a ho itlhatsoa a tšoanang le thobalano ka lengolo la bona la tsoalo. 'Me ka July, ba ile ba ikemisetsa motseng oa Baton rouge hosaeteng ea marang-rang ka mor'a hore mapolesa a bolaeang a thunngoe ke motho e motšo. - PBS.org, Hacktivists Ho Qala Cyberattacks khahlanong le Mebuso ea Naha ea Naha
- Litaba tsa batho ba fetang limilione tse 1,3 Montana li ile tsa senyeha le ho pepesoa ke bahlaseli ka setereke Lefapha la Bophelo ba Sechaba le Mekhatlo ea Litšebeletso tsa Botho.
- Mekhoa ea lik'homphieutha tsa mapolesa Ferguson, Missouri e ile ea hlaseloa ka matla ke ba hacktivists ba bonang hore na batho ba amehang ketsong ea mapolesa.
- Liphoso tsa kantle ho likhetho tsa mopresidente oa United States ha li akarelletse kabelo ea 'muso oa linaha tse ling feela, empa mekhatlo ka bomong ea hacktivist e batla ho etsa polelo e hlakileng ea lipolotiki. Sena se kenyelletsa li-mail tsa WikiLeaks tsa maiketsetso a mangolo a Democratic Democratic Committee (DNC) a nang le ma-hacktivists a sa tsejoeng.
- Ba bangata ba hacktivists ba sebetsa ka bomong ho ipelaetsa khahlanong le seo ba se bonang e le ho hloka toka, empa ho ba bang, ho ikopanya le mokhatlo ho bonahala eka ho na le ho utloahalang ho ba fa mehloli e mengata. E 'ngoe ea mekhatlo e tsebahalang ka ho fetisisa ea hacktivist ke marang-rang feela a bitsoa Anonymous, sehlopha se ikarabellang bakeng sa mekhoa e mengata e tummeng hampe ea hacktivist lilemong tsa morao tjena.
Tsela ea ho Itebela Khahlanong le Hacktivism
Le hoja ho tla lula ho e-na le bothata boo basebeletsi ba nang le bona ba tla khona ho bo sebelisa, ke bohlale hore ba hlokomele. Lintlha tse latelang ke litlhahiso tse ka u thusang hore u lule u sireletsehile khahlanong le litakatso tse sa batleheng tse tsoang mohloling o ka ntle:
- Sebelisa tšireletso ea kokoana-hloko e nang le botumo bo botle le lenaneo la ho lemoha
- Hlahloba litlaleho tsa hau sechabeng se shebane le Inthaneteng - sena se kenyelletsa melaetsa, liwebsaete, mecha ea litaba tsa sechaba, libaka tsa ho fetisetsa lifilimi, joalo-joalo
- Hlokomela hore boitsebiso ba hao bo khethollang bo fumaneha ka ho toba (sheba Tsela ea ho lula U sireletsehile Inthaneteng bakeng sa boitsebiso bo eketsehileng)
- Ntlafatsa litsamaiso tsa hau le mananeo a tšireletso ka linako tsohle e le hore u itebele khahlanong le likotsi tse ka 'nang tsa e-ba teng
Ha ho na mokhoa o sireletsehileng oa ho sireletsa khahlanong le motho kapa mokhatlo o ikemiselitseng ho etsa mosebetsi oa hacktivist, empa ke bohlale ho itokisetsa ka hohle kamoo ho ka khonehang e le hore u be le moralo o sireletsehileng oa ho itšireletsa.